9 Patron Olayı" olarak basın tarihine geçen bu gelişme üzerine, gazeteciler boykot süresince "Basın" adında bir gazete yayımlamaya karar verdiler. "Basın" gazetesi, 11 Ocak'ta yayın hayatına başlayarak 3 günlük boykot süresince düzenli olarak yayımlandı.

Bu olayların ardından, 10 Ocak "Çalışan Gazeteciler Bayramı" olarak kutlanmaya başlandı. 1971 yılında ise bu gün, "Çalışan Gazeteciler Günü" adını aldı.

Gazeteciler Günü’nde Suriye: Savaşın Gölgesinde Yaşamını Yitiren Gazeteciler

Dünya genelinde Gazeteciler Günü, basın mensuplarının karşılaştığı zorluklara dikkat çekmek ve bu kritik mesleğin önemi üzerine farkındalık yaratmak için kutlanıyor. Ancak, özellikle Suriye gibi uzun yıllar savaşın ve karmaşanın hakim olduğu bölgelerde, gazetecilik yapmak hem hayati tehlike hem de etik sorumluluklarla doludur. Suriye iç savaşının 2011 yılında başlamasından bu yana, çatışmaları belgelemek ve dünyaya duyurmak için çabalayan yüzlerce gazeteci ya hayatını kaybetmiş ya da kayıplara karışmıştır. Bu, Suriye’yi gazeteciler için dünyanın en tehlikeli çalışma alanlarından biri haline getirmiştir.

Veriler ve Gerçekler: Suriye’de Gazeteci Olmanın Bedeli

Suriye’de ölen gazetecilerin %70’inden fazlası yerel muhabirlerden oluşmaktadır. Bu gazeteciler, savaşın şiddetini ve siviller üzerindeki etkisini belgelemek için çalışıyordu. Örneğin, Halep, İdlib ve Hama gibi şehirlerde çatışma sırasında haber yaparken öldürülen gazetecilerin hikayeleri, bu mesleğin tehlikelerini gözler önüne seriyor.

Suriye’de gazetecilerin yaşadıkları tehditler, çatışma sırasında hayatını kaybetme riskinin ötesine geçmektedir. Hedef alınma, kaçırılma, sansür, psikolojik baskı ve bilgiye erişimdeki ciddi engeller, gazetecilik yapmayı neredeyse imkansız hale getirmektedir. Örneğin, Sınırsız Gazeteciler (RSF) tarafından yayınlanan raporlara göre, Suriye’de 2011-2023 yılları arasında 300’den fazla gazeteci hayatını kaybetmiştir. Bu gazetecilerin çoğu, savaşın yoğun yaşandığı Halep, Hama, ve İdlib gibi bölgelerde görev yapıyordu.

Yerel gazeteciler, özellikle rejim güçleri, silahlı muhalif gruplar ve IŞİD gibi radikal örgütlerin hedefi haline gelmiştir. Örneğin, 2014 yılında IŞİD tarafından kaçırılan Amerikalı gazeteci James Foley, infazıyla dünya genelinde şok etkisi yaratmıştır. Foley’in ölümü, gazetecilerin savaş bölgelerindeki tehlikelere ne kadar açık olduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir. Aynı şekilde, Suriyeli gazeteci Naji Jerf, 2015 yılında Gaziantep’teki sürgün hayatında bile IŞİD’in hedefi olarak yaşamını yitirmiştir.

Çatışma Alanlarında Hayatını Kaybeden Gazeteciler

Suriye’de ölen gazeteciler arasında yerel ve uluslararası basın mensuplarının hikayeleri, çatışmanın boyutunu daha iyi anlamamızı sağlamaktadır. Örneğin, Marie Colvin ve Remi Ochlik gibi deneyimli gazeteciler, 2012 yılında Homs’ta bir hava saldırısı sırasında hayatlarını kaybetmişlerdir. Marie Colvin, savaşın siviller üzerindeki etkisini ortaya koyan cesur haberleriyle biliniyordu ve ölümü uluslararası gazetecilik camiasında derin bir üzüntü oluşturmuştur.

Ayrıca, yerel gazetecilerin de hikayeleri oldukça çarpıcıdır. Suriyeli gazeteci Bassel Shehade, 2012 yılında Halep’te sivil direnişi belgelemeye çalışırken öldürülmüştür. Bassel, savaşın insani boyutunu anlatmak için gösterdiği çabayla öne çıkmıştır. Yine aynı şekilde, Mazen Darwish gibi insan hakları aktivistleri ve gazeteciler, Suriye rejimi tarafından defalarca hapsedilmiştir.

Yerel Gazetecilerin Dramatik Hikayeleri

Yerel gazeteciler, Suriye’deki savaşın ana tanıkları olarak hayatlarını riske atmaya devam ediyor. Suriyeli gazeteci Naji Jerf, IŞİD’in vahşetini belgeleyen bir belgesel çektiği için 2015 yılında Gaziantep’te suikasta uğradı. Benzer şekilde, Bassel Shehade’nin Halep’te sivillerin dramını belgelemek için gösterdiği cesaret, savaşın insani boyutunu anlamamıza katkı sağlamıştır.

Hapis ve Kaçırılma Vakaları

Rejimin düştüğü 9 Aralık günü itibariyle, 23 gazeteci hala hapiste bulunuyordu. Bu gazetecilerden 7’si zorla kaybetmelerin kurbanı olarak Esad rejimi tarafından bilinmeyen yerlere kaçırılmıştı. Bu kişilerin büyük çoğunluğu için hala hayatta olduklarına dair bir kanıt bulunmamaktadır.

Tanıklıklara göre, gazeteciler gözaltına alındıktan sonra hızlı ve yüzeysel yargılamaların ardından ışkence, tıbbi bakım eksikliği ve gizli infazlarla karşı karşıya kalmıştır. Rejimin çöküşünden bu yana RSF sadece iki gazetecinin serbest bırakıldığını doğrulamıştır: Haziran 2024’ten beri tutuklu olan Syria Media Monitör muhabiri Hanin Gebran ve 2009’dan beri tutuklu bulunan blog yazarlığı yapan Tal al-Mallouhi.

İstatistikler ve Uluslararası Tepkiler

Uluslararası Gazeteciler Federasyonu’nun (IFJ) raporuna göre, 2011-2023 yılları arasında Suriye’de yaşanan çatışmalar sırasında 1500’den fazla gazeteci kaçırılmış ya da uzun süreli alıkoyma ile karşı karş1ya kalmıştır. Bu gazetecilerin birçoğu, serbest bırakılmadı ve akıbetleri belirsiz kaldı.

Birleşmiş Milletler, gazetecilere yönelik saldırıları kınasa da, uluslararası hukuk mekanizmalarının savaş bölgelerindeki gazetecileri yeterince koruyamadığı eleştirilmektedir.

Gazeteciliğin Suriye’deki Rolü ve Etkisi

Suriye’deki çatışmaları dünyaya duyurmak, gazetecilerin en önemli sorumluluklarından biridir. Bu bilgiler, uluslararası toplumun savaşın yıkıcı etkilerini anlaması ve buna uygun adımlar atması için hayati önem taşımaktadır. Ancak, Suriye’de gazetecilerin maruz kaldığı baskılar ve tehditler, bu bilgi akışını ciddi oranda sekteye uğratmıştır. Uluslararası gazetecilik örgütleri, Suriye’de basın özgürlüğünün neredeyse tamamen ortadan kalktığına dikkat çekmektedir.

Daha Güvenli Bir Gelecek Mümkün mü?

Suriye’de gazetecilerin karşılaştığı zorluklar, uluslararası toplumun bu konuda daha etkin çözümler üretmesi gerektiğini göstermektedir. Savaş bölgelerinde gazetecilerin korunması için daha etkili protokoller geliştirilmeli, gazetecilerin hedef alınmaması konusunda tarafların taahhütleri izlenmelidir.

Gazeteciler Günü vesilesiyle, Suriye’de hayatını kaybeden gazetecileri saygıyla anıyor ve gazeteciliğin savaşın ötesindeki insan hikayelerini anlatma misyonunun ne kadar kritik olduğunu bir kez daha hatırlıyoruz.